Koningin Fabiolalaan
Vroegere Afsneelaan. Rechte straat gelijklopend met de spoorweg naar Oostende. Aangelegd bij de urbanisatie van de stationswijk circa 1905 doch hoofdzakelijk bebouwd na de eerste wereldoorlog.
Eenzijdige straatbebouwing met een doorsnee-architectuur uit de eerste eeuwhelft. Het begin van de straat bij het Koningin Maria Hendrikaplein is voornamelijk gekenmerkt door bakstenen gevels met cafépuien op de begane grond en gecementeerde neo-Lodewijk-XVI-getinte burgerhuizen. Voorbij de Tenderstraat vormen de bakstenen gevels in modernisme uit de jaren 1930 de eenheidsbebouwing: rijhuizen met twee of drie bouwlagen en plat dak. Vlakke voorgevels met brede vensterregisters op de bovenverdieping enkel gemarkeerd door gecombineerde, hoekig uitgebouwde erkers en inspringende loggia's. Opmerkelijk rond uitgebouwde hoekhuizen in modernisme, laatstgenoemden volgens archiefstukken naar ontwerp van architect F. Coppieters en M. Buysse van 1934 tegenover het beboomde pleintje aan het einde van de Aaigemstraat. Het einde van de straat naar de Leie toe, tot voor kort nog moerassig gebied, is heden voorzien van nieuwe administratieve gebouwen en sportterreinen.
Institut Moderne
Sinds de vroege twintigste eeuw staat aan de Koningin Fabiolalaan de statige gevel van het Institut Moderne pour Malades, een vaste waarde in het Gentse straatbeeld. Maar sinds in 2014 de laatste klinische activiteiten er wegtrokken, dreigde het gebouw te vervallen. Projectontwikkelaar Institut Moderne Development stak er een stokje voor en bedacht een prachtige herbestemming voor het oude ziekenhuis, waarrond een immens park ligt. In het voorjaar van 2020 openen er op de plaats waar het ziekenhuis meer dan 100 jaar stand hield stijlvolle assistentiewoningen. Door middel van zorgvuldige renovatie en restauratie van de gevel, vind je nu een mooie mix tussen oud en nieuw. Appartementen, voorzien van alle comfort, waarbij de authentieke elementen, zoals de kenmerkende gevel en de prachtige tuinen, gerestaureerd werden en behouden bleven. “Met de komst van de levensloopgeschikte appartementen op de site wordt nu een nieuwe bladzijde in de rijk gevulde geschiedenis van Institut Moderne geschreven”, vertelt Charlotte Herreman van Institut Moderne trots. “Bovendien zal de vzw Institut Moderne blijven fungeren als beheersinstantie. Wij zijn erg blij om met dit project een belangrijk historisch gebouw een nieuwe en relevante invulling te kunnen geven.”
Gent, 1900. Het Manchester van het Noorden is op zijn industrieel hoogtepunt. De bloeiende katoen- en vlasindustrie kneedt Gent tot een rijke, moderne en internationale stad die niet veel later de wereldtentoonstelling zal huisvesten. Maar het succes heeft ook een keerzijde.
Er is nood aan meer en betere ziekenzorg, die grotendeels in handen van kloostergemeenschappen en geestelijken blijft. Dit katholieke monopolie laat weinig ruimte voor andersdenkenden. Na een zoveelste incident worden binnen de Gentse vrijmetselaarsloges Le Septentrion en La Liberté plannen gemaakt voor een vrijzinnig geïnspireerd hospitaal. In 1906 richten zij een gezamenlijke commissie op die de haalbaarheid van een pluralistisch ziekenhuis moet onderzoeken.
Na de oprichting van de commissie gaat het snel. vennootschap onder leiding van senator Camille De Bast (1845-1927) te starten, waarin zo goed als alle leidende liberalen en vrijzinnigen uit het Gentse vertegenwoordigd zijn. Kapitaal stroomt toe vanuit alle hoeken en op 30 december 1907 volgt de oprichting van het Institut Moderne pour Malades- Société Coopérative à Gand. Afspraken met Gentse geneesheren worden gemaakt en een aantal coöperanten koopt aan de huidige Koningin Fabiolaan een perceel van 7000 m2. De bouwwerken starten op 2 juli 1909, de deuren van de kliniek (12 kamers, 23 bedden) openen een jaar later op 1 april 1910.
Van in het begin had het kleine ziekenhuis voornamelijk chirurgische activiteiten en (later) een kraamafdeling. Kort na de oprichting was al duidelijk dat het ziekenhuis te klein was, maar de Eerste Wereldoorlog hypothekeerde alle uitbreidingsplannen die het bestuur had. Pas in 1933 lukt een eerste uitbreiding tot 55 bedden. Tot dan had Institut Moderne nog geen enkel jaar winst gemaakt. Dat lukte enkel kort voor de Tweede Wereldoorlog. Het zegt veel over het geloof en de bezieling waarmee de bestuurders hun ziekenhuis overeind hielden. In 1953 bouwde Institut Moderne een nieuwe polikliniek met toegang tot de Duifhuisstraat. Met 101 bedden bleef de financiële situatie van het kleine ziekenhuis steeds erg precair. Kapitaalinjecties door vrijzinnige verenigingen en privépersonen volstonden tot de jaren ‘90 om te blijven investeren. Daarna werd een samenwerkingsakkoord getekend met het Universitair Ziekenhuis. In 1998 werd UZ Jan Palfijn gesticht samen met het OCMW ziekenhuis “De Bijloke”, dit wegens nieuwe wettelijke vereisten voor ziekenhuizen. In 2014 werd een einde gemaakt aan de klinische activiteiten.
Met de komst van de levensloopgeschikte appartementen op de site wordt nu een nieuwe bladzijde in de rijk gevulde geschiedenis van Institut Moderne geschreven. Bovendien zal vzw Institut Moderne blijven fungeren als beheersinstantie.
Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:
Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar
https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent
Institut Moderne
