Meerhem
Naam van het vanouds bekende moerassig gebied in het noordwesten van de stad, gelegen tussen de zogenaamde Briel en Muide. Sinds de veertiende eeuw binnen de stadsomwalling en doorkruist door talrijke grachten. De wijk was nog schaars bevolkt en voornamelijk gebruikt als bleekvelden. Een der belangrijkste grachten was het zogenaamde "Meerhemvaardeken", langs de huidige Kartuizerlaan en de straat Meerhem, voorzien van verschillende bruggen: de Kartuizerbrug, Sint-Gillisbrug, Halsbrekersbrugske, Plattesteiger en Wertbrug. Ze werd gedempt in 1902 en samen hiermee werd het gezondmakingsplan van V. Compijn voor de gehele Meerhemwijk doorgevoerd. De bestaande Meerhemkaai en Kartuizerlaan, met behouden oude kernen en beluiken op de linkerstraatzijde, kregen een nieuwe aflijning op de gedempte vaart . Het Berouw, dat van oudsher het Meerhem doorkruiste van de Kartuizerlaan tot de Geuzenberg, bleef haar oorspronkelijke aflijning en oudere bebouwing met beluiken behouden, evenals de Geuzenberg, Noordelijke begrenzing van het gebied gelegen tegenover de gedempte stadsvest.
Het oude Groot en Klein Meerhem, respectievelijk het huidige Meerhem en de Justus de Harduwijnlaan, behielden op de linkerstraatwand enkele oudere kernen onder meer nummers 43-45, 191-193, 19de-eeuwse huizen als nummers 161 tot 167 en beluiken. De rechtse straatwand werd op de gedempte vaart aangelegd en gedeeltelijk bebouwd met dezelfde doorsnee-architectuur. 16de- en 17de-eeuwse achterbouwen met trapgevel, behorende bij huizen van de Sleepstraat bleven behouden op oude rooilijn. Vermeldenswaardig in Meerhem zijn de beluiken, tot stand gekomen tussen 1830 en 1860 en bij het saneren van de wijk begin twintigste eeuw gerespecteerd.
Nummers 5 tot 27 vormen een pleinbeluik waarvan de oorspronkelijke overbouwde toegang circa 1912 opengebroken werd tot de huidige open toegang, afgesloten door hardstenen paaltje. Gekasseide binnenkoer, met gemeenschappelijke toiletten in zuidelijke en oostelijke hoek, op de plaats van twee eveneens circa 1912 gesloopte woningen.
Nummers 55-85 vormen een pleinbeluik met lange smalle en deels overbouwde toegang, gebouwd in 1843. Geplaveid binnenplein, doch met aarden middendeel; gemeenschappelijke toiletten rechts en kraan links van toegang. De vorm van het beluik spruit voort uit deze van een vroegere lusttuin van een in binnenblok gelegen woonhuis (nummers 71-73). Het rechterdeel van laatst genoemde werd in het beluik geïncorporeerd; het linkerdeel werd gesloopt om een toegang te voorzien (dichtgebouwd in 1853 door het huidige nummer 69) naar een vroegere waterloop, welke de westgrens van het perceel bepaalde
Nummers 91-111. Eenzijdig bebouwd en luchtig steegbeluik (straat), achter smalle, doch open toegang. Gebouwd in 1860, ter vervanging.en mogelijk met hergebruik van delen van een reeds bestaand steegbeluik; alhoewel de diepte der huizen gelijk bleef, waren de nieuwgebouwde woningen echter noemenswaardig kleiner, door vermindering der gevelbreedten. De laatste twee (thans nummer 111) en de eerste twee huizen (nummer 91) werden circa 1928 samengevoegd. Steeg met deels geplaveide en deels gecementeerde bevloering, met in het midden afvoergoot. Woningen van twee bouwlagen, twee traveeën met repeterend schema, onder zadeldak (pannen). Gecementeerde gevels met schijnvoegen. Rechthoekige openingen of openingen onder strekse boog en hardstenen dorpels.
Nummers 125-137 vormen achter een smalle, deels overbouwde toegang het oudste gedateerd beluik van dit inventarisgebied, bestaande uit twee componenten: enerzijds een klein pleinbeluikje van twee woningen (nummers 125 en 127), op een gevelsteen boven de deur gedateerd "1779", achter dit koertje, en bereikbaar via een smalle open doorgang, luchtig steegbeluik uit eerste kwart negentiende eeuw. Achteraan het beluik: houten neogotische muurkapel met Mariabeeld.
Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:
Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar
https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent
