Overpoortstraat
Voorheen de Heuverstraat genoemd, leidde van het Sint-Pietersplein naar de Heuvelpoort, dit was de "porta superior" van de Sint-Pieterswijk. Deze stadspoort werd voor het eerst opgetrokken in 1253-1254, herbouwd in 1578-1579, versterkt in 1676 en gesloopt in 1827; de nieuwe poort van 1829, eigenlijk een ijzeren hek tussen twee zuilen, werd in 1868 gesloopt. Tot eind 19de eeuw domineerde een kleinschalige oude bebouwing, veelal huisjes van één bouwlaag en topgevels uit de 16de en 17de eeuw, die zeer pittoreske ensembles vormden en waarvan de meeste volgens oude archieffoto's dienst deden als "estaminets".
Er zijn in de Overpoort nog sporen van beluikjes te vinden.
De ingang van één ervan lag aan de Overpoortstraat in een huisgevel met een forse gevelkapel waaraan het beluik zijn naam ontleende: de Onze - Lieve - Vrouwcité. De neogotische kapel hangt er nog steeds goed verzorgd bij, in fel contrast met de rommelige ’opsmuk’ in typische ‘Overpoortcaféstijl’ van de rest van de straat. Ze laat ons toe ook nu nog de plek te vinden waar het citeetje precies was. Het O. L. Vrouw poortje was niet bepaald luxueus ingericht. In het rapport over de toestand van de beluiken in 1935 werd een schetsje opgenomen van het toilet: het ‘huisje’ dat voorzien was van een verrotte zitplaat met twee gaten zonder geurafsnijding.
De zeven huisjes, alle met een verdieping boden onderdak aan 20 mensen. We citeren het rapport verder: ‘De huizen zijn in goeden staat en wel onderhouden. De inwoners zijn zoals het moet, uitgezonderd deze van nr. 41.
Daar is ’t ongelooflijk vuil en de stank komt van onder de deur. Daarin wonen twee lieden welke gansche dagen de vuilnisbakken gaan uitzoeken. De buren doen een algemeen verzoek om het huis te doen ontsmetten’.
Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:
Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar
https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent
Mijn dank aan Lut Laureys voor de hedendaagse foto’s
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.10200251597674629&type=3
OLV Poortje
Zogenaamde "'t Kapelleke", breedhuis van twee bouwlagen, heden vier traveeën, met zadeldak waarop rechts een haaks zadeldak aansluit (Vlaamse pannen), uit de 17de eeuw, doch met latere aanpassingen. Heden verankerde en gecementeerde lijstgevel met schijnvoegen, muurankers met kram en krul. In de eerste helft van de 20ste eeuw gewijzigde rechthoekige muuropeningen, houten gootlijst.
Witgeschilderde, neogotische houten muurkapel uit de tweede helft van de 19de eeuw, tussen de derde en vierde travee, met gestoffeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind, tussen twee lantaarns. Twee rechtertraveeën met verankerde en deels bepleisterde bakstenen achterpuntgevel.
Achter smalle overbouwde toegang (welke nog moerbalken op geprofileerde sloffen met Christusnagels en een deel van een zandstenen vensteromlijsting der oudere voorbouw toont) bevindt zich een eenzijdig (linkerzijde) bebouwd steegbeluik, loodrecht op de straat (1851). Woningen van twee bouwlagen, twee traveeën (spiegelbeeldschema) onder zadeldak (pannen). Heden rechthoekige openingen op hardstenen dorpel, in tijdens de 20ste eeuw gecementeerde gevel.
De ingang van één ervan lag aan de Overpoortstraat in een huisgevel met een forse gevelkapel waaraan het beluik zijn naam ontleende: de Onze - Lieve - Vrouwcité.
De neogotische kapel hangt er nog steeds goed verzorgd bij, in fel contrast met de rommelige ’opsmuk’ in typische ‘Overpoortcaféstijl’ van de rest van de straat. Ze laat ons toe ook nu nog de plek te vinden waar het citeetje precies was.
Het O. L. Vrouw poortje was niet bepaald luxueus ingericht. In het rapport over de toestand van de beluiken in 1935 werd een schetsje opgenomen van het toilet: het ‘huisje’ dat voorzien was van een verrotte zitplaat met twee gaten zonder geurafsnijding.
De zeven huisjes, alle met een verdieping boden onderdak aan 20 mensen. We citeren het rapport verder: ‘De huizen zijn in goeden staat en wel onderhouden. De inwoners zijn zoals het moet, uitgezonderd deze van nr. 41. Daar is ’t ongelooflijk vuil en de stank komt van onder de deur. Daarin wonen twee lieden welke gansche dagen de vuilnisbakken gaan uitzoeken. De buren doen een algemeen verzoek om het huis te doen ontsmetten’. Anno 2014 is er links van het huis met de kapel en nog een huis ernaast een ander nu afgesloten beluikje herkenbaar. De bewoners van deze cité iets meer naar het Sint-Pietersplein toe, stelden het beter ... alhoewel: er was slechts één gemak (met gebroken geurafsnijder) en één pissijn, een pomp, maar geen stadswater. De zes huisjes, rug aan rug met die van het vorige beluik, allen met een verdieping, waren in goede toestand en goed onderhouden. De 16 bewoners waren ‘voorbeeldig’ (zo staat het er letterlijk). Maar ook hier een probleem: de riool voor huis nr. 29 ‘die zoveel ongemakken aan de bewoners van het huis levert: als ze verstopt geraakt bereikt het vuil water de deurzul’.
’t Poortje van Vlaanderen
Achter brede open toegang bevindt zich een eenzijdig (rechterzijde) bebouwd steegbeluik evenwijdig aan de straat (1855). Beluikhuizen van twee bouwlagen, twee traveeën (repeterend schema) onder zadeldak (pannen). Getoogde openingen (beluikt op begane grond) op hardstenen dorpel, in verankerde gewitte gevels op gepikte plint.
