Nieuwe wandeling

De gevangenis is gebouwd in stervorm met een centraal controlecentrum, volgens het model van Ducpétiaux. Men beschikt over vier vleugels met cellen over drie verdiepingen. De capaciteit van de mannenafdeling bedraagt momenteel 345 personen. De vrouwenafdeling biedt plaats aan 39 personen.
In 1862 werd de gevangenis aan de Nieuwewandeling in gebruik genomen als hulpgevangenis van het Tuchthuis van Vilain XIV aan de Coupure. Doorheen haar 153-jarig bestaan heeft de gevangenis een hele evolutie doorgemaakt, zowel op vlak van strafuitvoering als van verbouwingen en renovatiewerken. De stervormige architectuur is een typisch voorbeeld van een Ducpétiaux-gevangenis.
Edouard Ducpétiaux was inspecteur-generaal van het gevangeniswezen van 1830 tot 1860. Hij kreeg de kans om de Belgische gevangenissector te hervormen, met als belangrijkste verwezenlijking een erg ambitieus bouwproject van niet minder dan 23 cellulaire gevangenissen tussen 1850 en 1875, waaronder de gevangenis van Gent.
De bouw van de gevangenis van Gent startte in 1858 en werd voltooid in 1862. Sinds 1970 wordt de gevangenis constant verbouwd en gerenoveerd, om het gebouw aan te passen aan de hedendaagse eisen en om het te conserveren..
De capaciteit van de mannenafdeling bedraagt 244 gedetineerden. Omwille van chronische overbevolking werd in diverse individuele cellen een bed bijgeplaatst, waardoor we in de mannenafdeling momenteel 345 personen kunnen huisvesten. De vrouwenafdeling biedt plaats aan 39 personen in theorie, in de praktijk verblijven er 51 vrouwen, van wie er 30 in een individuele cel kunnen verblijven. De afdeling beperkte detentie telt 16 plaatsen.
Drie vleugels vormen de mannenafdeling met elk drie bouwlagen met cellen van 9 m2 groot. De vierde vleugel vormt de vrouwenafdeling met op de gelijkvloerse verdieping een gang met nutsvoorzieningen.
De grote wending naar een gemeenschapsregime met een breed scala aan activiteiten in de Nieuwewandeling kwam er vooral na de start van het ambitieuze renovatieprogramma begin jaren 1970. De visie achter de vernieuwing bestaat erin dat de gevangenis een spiegelbeeld moet zijn van de samenleving en dat ze moet streven naar een leefbaar regime, zowel voor de gevangene als voor het personeel. Het accent ligt op het menselijke, de interactie en de communicatiemogelijkheden, uiteraard binnen de veiligheidsimperatieven die eigen zijn aan het systeem. Alle genomen beleidsopties streven naar de realisatie van een menswaardige opsluiting. Met de renovatie wordt in het algemeen getracht het comfortniveau van de gedetineerde op te tillen naar de minimumnormen die gangbaar zijn in de hedendaagse samenleving, maar met respect voor de oorspronkelijke architecturale stijl van het monumentale gebouw, dat behoort tot het cultureel erfgoed van de stad.
Door te kiezen voor een verbouwing kan de penitentiaire administratie de gevangenis binnen de stedelijke omgeving handhaven. De gevangenis blijft dus met de stad verbonden, wat zorgt voor een goede bereikbaarheid voor bezoekers, dienstverleners, advocaten en politiediensten. De beide Gentse gerechtsgebouwen zijn vlakbij. Een aangepaste infrastructuur ondersteunt een veilig en leefbaar klimaat binnen een inrichting en het vervullen van de doelstellingen van de gevangenis. De renovatie van de gevangenis te Gent is de meest succesvolle renovatie van alle Ducpétiaux-gevangenissen in België. Dit succes is te danken aan de goede samenwerking tussen de verantwoordelijken van de Regie der Gebouwen en de directie van de gevangenis. Het is een proces dat ook vandaag doorgaat om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen.
Behoudens individuele aanpassingen omwille van penitentiaire veiligheid, genieten alle categorieën gedetineerden hetzelfde regime. Dit omvat de mogelijkheid om in de bezoekersruimte bezoek te ontvangen, te telefoneren, te werken, deel te nemen aan sportactiviteiten, ontspanning en opleidingen. De gevangenis wil niet alleen focussen op veiligheid maar wil de gedetineerde op humane wijze huisvesten en omkaderen, hen voorbereiden op re-integratie en de schade veroorzaakt door detentie zo veel mogelijk beperken.