Nieuwe wandeling
Op bevel van Jozef II werden in 1782 de bolwerken of vestingen van Hembyze uit vierde kwart 16de eeuw aan de stadswal achter de Leie gesloopt. Kort nadien ontstond aldaar een promenade die in 1799 het eerst vermeld wordt. Halverwege de Nieuwewandeling werd in 1859-1861 de Rijksgevangenis opgetrokken waarvan de omheiningsmuur in het oosten parallel en op een afstand van acht meter werd gebouwd van de muur van het Rasphuis, gevangenis die in 1772-1775 opgetrokken werd aan de Coupure. Het terrein de zogenaamde "Groene Vallei" tussen de bebouwde zijde van de Nieuwewandeling en de Leie bestaat voor een strook uit een park met wandelpad waarin de in 1577 gegraven vestinggracht pas in 1972 gedempt werd.
Van de acht flatgebouwen die in deze groene zone gepland waren zijn er reeds drie uitgevoerd.
Verder heeft de straat een oninteressante bebouwing bestaande uit eenvoudige woningen met bakstenen lijstgevels van tweede tot derde kwart 20ste eeuw en verscheidene flatgebouwen met verschillend volume en aantal bouwlagen.
Tussen de Spiegelhofstraat en de Krijgsgasthuisstraat bevindt zich een rijhuizenblok aansluitend bij de gevelwanden van voornoemde straten uit eerste kwart 20ste Verder nog enkele afzonderlijke rijhuizen van twee traveeën en veelal drie bouwlagen voorzien van een versierde bepleisterde lijstgevel van circa 1900.
Half ingebouwd achter het flatgebouw nummer 104-106 bevindt zich een oude duiventoren die vermoedelijk aanvankelijk hoorde bij een abdijhoeve op de Ekkergemse meersen. Binnenin gedateerd 1629 op een eikenhouten balk, gerestaureerd in 1950. Later werd er een flatgebouw tegenaan gebouwd en van dan af doen de bovenverdieping van de duiventoren dienst als badkamers.
De benaming ontstond in de 18de eeuw. Bij het ontmantelen van de versterkte stad op last van Jozef II in 1782 verdwenen de Ekkergemse vesten en meer bepaald de 3 bolwerken aldaar: Einde Were, Einde Mueren en Hembyse. Langs de rechtgetrokken stadsvest ontstond zo een dreef met 5 rijen bomen die men de “nieuwe wandeling” noemde. De “oude wandeling” was deze langs de in 1750 gegraven Coupure waar men ’s zondags kwam flaneren. Op de plaats van de verdwenen bolwerken verrezen nieuwe constructies zoals in 1777 de katoenfabriek van Judocus Clemmen en een windmolen.
Op de strook grond tussen de gewezen stadsgracht en de Leie bouwde men lusthoven (1834), een concertzaal (1839) die later de danszaal het Spiegelhof werd, het schietplein Sint-Jozef en een casino (1847). In 1838 nam de Société La Lys de voormelde gebouwen van Clemmen over en vestigde er een vlasspinnerij waarvan het gas werd geleverd door het nabijgelegen Phoenix-bedrijf.
Rond 1875 werd bij Van den Kerckhove een stoommachine aangekocht met een sensationeel vermogen van 2000 pk (later opgedreven tot 6200 pk), toen de krachtigste stoommachine ter wereld. Na talrijke uitbreidingen, ten koste van de omliggende eigenaars en constructies, telde La Lys In 1896 60.472 spillen en was zo toen de grootste vlassinnerij ter wereld. Rechts op de Suggkaart zien we een zijmuur van deze fabriek. De grote Lys is echter amper opgewassen tegen de economische weredcrisis van 1930.
Na de tweede wereldoorlog was het bedrijf verplicht om te fusioneren met de vlasspinnerij La Liève en samen zetten ze een nieuw bedrijf op aan de Singel. Dit mocht echter niet baten want rond 1961 werd de 122 jaar oude Lys failliet verklaard en het enorme gebouwencomplex aan de Nieuwewandeling wordt in 1964-1965 afgebroken.
In 1968 wordt tussen beide eigenaars en de bouwmaatschappij NV Amelinckx een conventie gesloten voor de oprichting van 8 appartementsblokken met 2000 woongelegenheden, een supermarkt, winkels, bureaus, een benzinestation, parkings, een bejaardenlokaal en “groenzones”. Dit project wordt “Groene Vallei” gedoopt. Daarvan werd echter slechts een deel gerealiseerd: 3 flatgebouwen van 16, 17 en 25 verdiepingen, een grootwarenhuis, een parking en een benzinestation. De rest bleef jaren braak liggen.
In 1976 tekenden 3600 omwonenden een petitie waarin het stadsbestuur gevraagd werd dit braakliggend terrein in te richten als park en het hoogbouwproject te stoppen. In 1979 besluit het stadsbestuur de wens van de bewoners deels in te willigen. De onbebouwde strook van de Groene Vallei wordt als groene zone ingericht. De NV Amelinckx legt in 1985 de boeken neer. In 1998 sloot het stadsbestuur een overeenkomst met een projectontwikkelaar waarin deze laatste de toelating kreeg het braakliggende terrein van 7 ha voor 1/3 te bebouwen als hij 2/3 ervan gratis als buurtpark aanlegt.
Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:
Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar
https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent
Volta
Dit elektrisch onder-/omvormingsstation is duidelijk een buitenbeentje binnen het indrukwekkende oeuvre van Jan-Albert De Bondt. Op het eerste zicht vertoont het gebouw amper verwantschap met zijn latere werk in Gent en Sint-Niklaas. De plannen voor de hallen en de bijhorende woning voor het personeel dateren uit 1923. In 1924 werd het gebouw opgetrokken. De woning is uitgevoerd in een eerder landelijke en tuinwijkachtige architectuur. Het indrukwekkende pand ernaast is een stuk monumentaler en is haast een tentoonstellingspaviljoen. Een contrastrijk gebruik van licht- en donkerrode baksteen wordt gecombineerd met bepleisterde stukken. In 1924 werd door de Stad Gent een elektrische centrale (de latere SPE aan de Ham) opgetrokken. In het kader hiervan werd er ten behoeve van de elektriciteitsvoorziening van een aantal grote bedrijven in de buurt van de Nieuwe Wandeling en meer bepaald t.b.v. de katoenfabriek 'La Lys' een onderstation (omvormingsstation) gebouwd (plannen van 1923 getekend door de toenmalige Stadsbouwmeester, Jan-Albert De Bondt). Het bakstenen bedrijfsgebouw bestaat in hoofdzaak uit een machinezaal met de nog aanwezige elektrische loopbrug.
Na jaren van verwaarlozing, startten in 2008 de renovatieplannen o.l.v. architect Jo Janssens. De woning behoudt haar functie en de fraaie ruimtes van het omvormingsstation worden een restaurant. Beide gebouwen langs de Nieuwewandeling 2 werden in 2004 als monument beschermd
Elektrion
In 1958 doet de S.A. des Huiles De Cavel-Roegiers beroep op de architecten J.L., J.B. en J.P. Hebbelynck voor de uitbreiding van het bedrijf met een kantoorgebouw en laboratoria. Elektrion werd in 1907 opgericht en produceerde geurvrije zeep. In 1924 vestigde het bedrijf zich aan de Nieuwewandeling 68. Sindsdien kent Elektrion wereldwijd succes met de productie van smeerolie voor o.m. de luchtvaart. Het bedrijf is anno 2009 de grootste onafhankelijke oliefabrikant voor motoroliën in België. Opmerkelijk is het gaaf bewaard gebouwenensemble dat zowel gebouwen uit de jaren '20 en '30 als uit de late jaren '50 van de vorige eeuw omvat. Het gebouw uit 1958 heeft een mooi contrast tussen gesloten en traditionele baksteenparementen enerzijds en opengewerkte gedeeltes met gordijngevels anderzijds.
Voor meer info over de centrale gevangenis verwijs ik naar
Foto's van de Groene vallei kan je vinden op
